Contactniveau’s
Hanno is expert in de Transactionele Analyse. Hij kent de praktische modellen goed en weet wat er voor nodig is om de winst hiervan over te brengen.
Zes niveaus van contact maken
Hoe wij mensen onze tijd structureren
Een van de belangrijkste ingrediënten van een gelukkig leven zijn goede sociale contacten. We kunnen niet zonder. Als sociale wezens hebben we de verbinding nodig met onze soortgenoten. Niet alleen voor onze mentale gezondheid maar ook voor onze fysieke, zo blijkt telkens weer uit onderzoek.
Het contact met anderen kan ons voeden en doen groeien, maar helaas kunnen we er ook door beschadigd worden. Het zijn de twee kanten van dezelfde munt. Hoe sterk we gevoed of juist beschadigd kunnen worden heeft te maken met de mate van intimiteit in het contact. Iemand waar we heel goed mee bevriend zijn kan ons meer voeden en breken dan een kennis die je af en toe ziet.
Eric Berne, grondlegger van de Transactionele Analyse, onderscheidt 6 niveaus waarop we contact aan kunnen gaan. Berne noemt dit de niveaus van tijdsstructurering, omdat we elke vorm gebruiken om onze tijd mee te vullen, ofwel te structureren. Naarmate het contactniveau stijgt ontvang je meer erkenning, maar loop je ook meer risico op beschadiging.
Spel of intimiteit
Na het vierde niveau van contact, activiteiten (als vorm van tijdsstructurering) kiezen mensen veelal óf voor Spelmatig contact of voor intimiteit. Bij het begrip intimiteit hebben we het in de TA niet perse lichamelijke intimiteit maar vooral emotionele intimiteit. Daarmee bedoelen we dat we echte gevoelens en behoeften laten zien aan de ander, zonder censuur toe te passen. Intimiteit geeft de meeste erkenning en is daarmee op emotioneel niveau het meest waardevol.
Wat zijn de contactniveau’s?
Het kan helpend zijn om voor jezelf te reflecteren over hoe je jouw tijd indeelt. Wat is jouw favoriete niveau van contact maken? En investeer je hierin voldoende? Wanneer je echte verbondenheid mist is het aan te bevelen meer te investeren in intimiteit met anderen. Ook op organisatieniveau is het belangrijk dat hier ruimte voor is. We zetten de niveaus nog een keer voor je op een rijtje.
Terugtrekken
Rituelen
Tijdverdrijf
Activiteiten
Spel
Intimiteit
“ Het slechte nieuws? De tijd vliegt.
Het goede nieuws? Jij bent de piloot”
– Michael Altshuler
Meer over de 6 niveaus van contact
Terugtrekken
Terugtrekken is eigenlijk uit het contact gaan. Dit kan fysiek; letterlijk afstand nemen, de ruimte verlaten. Maar ook figuurlijk kun je je terugtrekken: wegdromen in een volle trein bijvoorbeeld. Bij deze vorm van contact is er geen risico op beschadiging. Je bent niet kwetsbaar. De enige vorm van erkenning die er kan zijn komt van jezelf. Terugtrekken is zo heel veilig en voorspelbaar.
Rituelen
Bij rituelen weet je van te van voren hoe dingen zullen gaan. Ook in het contact met anderen zijn er rituelen. We leren ze al vroeg aan onze kinderen: ‘wat zeg je dan?’ Naast dankjewel zeggen, leren we bijvoorbeeld ook groeten. Omdat het zo ‘voorgeprogrammeerd’ is, is het risico in dit contact beperkt. Al kun je ook hier gekwetst worden. Wat te denken van iemand die niet teruggroet?
Tijdverdrijf
Smalltalk zou je deze vorm van tijdsstructurering kunnen noemen: praten over dingen zonder er acties aan te koppelen. Over het weer, de voetbaluitslagen of het laatste nieuws. Omdat het in deze vorm van contact niet over jezelf gaat raak je niet snel gekwetst. Tegelijkertijd is het contact ook niet erg voedend.
Activiteiten
Denk aan sporten, samenwerken of een andere gemeenschappelijke taak. Het gaat om het bereiken van een bepaald doel. Anders dan bij tijdverdrijf staat de deelnemer niet meer los van het onderwerp, er wordt dus een actie verwacht. Dit kan ‘voorwaardelijke erkenning’ opleveren. Denk aan een compliment voor iets wat je goed gedaan hebt. Ook kun je zo meer gekwetst worden dan bij de vorige drie niveaus van contact.
Spelen
In dit niveau van contact is er sprake van spelmatig gedrag: niet je ware emoties en gevoelens tonen maar ze maskeren. Iemand houdt zich groot terwijl die persoon zich gekwetst voelt. We gaan lachen als we ons ongemakkelijk voelen, of we wuiven een compliment weg. Het zijn maskers die onze echte emoties moeten verbergen. Vaak zijn het aangeleerde patronen uit onze kindertijd om iets te beschermen.
Intimiteit
Dit is het niveau van contact met het grootste risico maar ook de meest positieve. We laten namelijk ongefilterd onszelf zien, dus zonder censuur. Dit figuurlijk jezelf blootgeven is tegelijkertijd de hoogste vorm van intimiteit. De ander ziet je zoals je écht bent. Je toont je ware gevoelens, met alle kwetsbaarheden en onzekerheden. De erkenning die dat kan opleveren is van een ongekende diepte en voedt ons echt.
We zijn sociale wezens die het liefst geaccepteerd willen worden zoals we zijn. Maar omdat we doorgaans doodsbang zijn voor afwijzing durven we vaak geen intiem contact aan te gaan. De eerste stap naar echte verbondenheid is te ontdekken waarin jij gekwetst bent. Zo ontdek je waarom jij jezelf beschermt in het contact.