Wat is jouw favoriete rotgevoel?

Misschien een vreemde vraag: wat is jouw favoriete rotgevoel? Maar we kennen allemaal emoties, zeker nu met corona en de lockdown. Bij opkomende emoties maak je als volwassene vaak automatisch gebruik van bekende, eerder in je leven aangeleerde emoties. Daaronder ligt meestal een oorspronkelijke emotie die zo diep verstopt is, dat we die vaak niet meer herkennen. In plaats daarvan gebruiken we dan (onbewust) een aangepast, niet oorspronkelijk, gevoel. Dit worden ook wel vervangende gevoelens genoemd. Echte of vervangende gevoelens. Wat laat jij zien?

Racketgevoelens

Deze vervangende gevoelens noemen we ook wel racketgevoelens of vervangende emoties. Het is een aangeleerde emotie vanuit de kindertijd. De ontwikkeling ervan werd aangemoedigd tijdens situaties met stress. Op dat moment was dit voor het kleine opgroeiende kind functioneel, want de onbewuste manipulatie leverde erkenning of aandacht op van ouders of andere opvoeders.

In tegenstelling tot een racketgevoel helpt een authentiek of echt gevoel wél adequaat om een probleem in het hier-en-nu op te lossen. Dat is het verschil tussen echte en vervangende gevoelens.

Als je in de file staat en kwaad wordt, en het liefst zou willen gaan schelden, is dat een emotie die in die situatie niet effectief is: de file wordt er niet door opgelost. Het helpt dan om te kijken naar de oorspronkelijke emotie. Hierdoor lukt het makkelijker om met een situatie adequaat en oplossend om te gaan.

Jouw favoriete rotgevoel

Een racketgevoel is niet perse een verkeerde emotie, je mag die gerust laten zien. Je hebt geleerd om je racketgevoel te laten zien omdat dat werd beloond, het leverde je erkenning op. Omdat het niet klopt met je echte gevoel, voelt het toch niet helemaal goed: het is je ‘favoriete rotgevoel’. Racketgevoelens zijn emoties, die allemaal niet-authentiek zijn: het zijn combinaties van gevoelens en zelf getrokken conclusies of overtuigingen.

Doordat het toewerken naar je racketgevoel je erkenning of aandacht oplevert, zal dat tijdelijk een goed gevoel geven. Echter, het echte of authentieke onderliggende gevoel wordt niet bevredigd. Gevolg is dat je dat patroon zult blijven herhalen omdat je echte gevoelens niet de aandacht krijgen die ze verdienen.

Zegels sparen

Als iemand geen uiting geeft aan zijn racketgevoel, kan hij deze opslaan voor ‘later gebruik’. We noemen dit ook wel een zegel. Je spaart dan zegels. Op een gegeven moment zul je je zegelverzameling in zijn geheel uitventen, dan barst als het ware de bom. Degene die dan de racketgevoelens over zich heen krijgt, zal ervaren dat de emotionele uitbarsting niet in verhouding staat tot het feitelijke voorval.

Oorspronkelijke en vervangende gevoelens

Het is goed om voor jezelf en anderen om je heen oorspronkelijke en vervangende emoties te leren onderscheiden. Zo help je jezelf of een ander uit je ‘favoriete rotgevoel’. Lukt het niet zelf? Dan is er altijd coaching of training beschikbaar voor persoonlijke groei of teamontwikkeling.

/door

5 Drivers als kracht en valkuil in je werk

Je herkent vast verschillen in collega’s op het werk. De één stelt taken tot het laatste moment uit, de ander heeft juist als eerste een taak af. De ene collega is trouw en gefocust op de eigen taak, de ander is dagelijks bezig om het de collega’s naar de zin te maken, omdat hij of zij het heerlijk vindt om gastheer/vrouw te zijn. De één is altijd beheerst en kalm, een ander kan wel eens behoorlijk uit de slof schieten. Er zijn vijf te herkennen werkstijlen die ook wel de 5 drivers worden genoemd.

Deze verschillen zeggen iets over je persoonlijke werkstijl. De manier van doen en laten die typerend is voor jou. Vraag maar eens aan vrienden of collega’s hoe ze jouw normale manier van doen typeren en je krijgt complimenten te horen als: je werkt zorgvuldig, je hebt oog voor detail. Je houdt altijd rekening met anderen. Je inspireert met je enthousiasme en energie. Je geeft nooit op. Je verzet een berg werk in korte tijd.

Veel mensen vinden dat ze thuis heel anders zijn dan op het werk, maar de patronen blijven herkenbaar. In de TA (Transactionele Analyse) wordt uitgegaan van vijf werkstijlen; ze worden drivers genoemd. Deze 5 drivers kunnen fungeren als kracht en valkuil in je werk.

De 5 werkstijlen of drivers

Wees perfect
Zorgvuldig, gaat voor foutloos, heeft probleem met deadlines.
Onder stress: neemt zichzelf kwalijk niet goed genoeg te zijn.

Doe de ander plezier
Teamspeler, dienstbaar en zorgzaam, afwachtend neemt geen beslissingen.
Onder stress: snel beledigd, bezorgd als hij zich genegeerd voelt.

Doe je best
Enthousiast, pioniert graag, verliest snel interesse.
Onder stress: pakt te veel tegelijk op zonder iets af te kunnen maken.

Wees sterk
Kalm ook tijdens crisissituaties, pot emoties op, moeilijk te doorgronden.
Onder stress: houdt zich afzijdig bij speelse activiteiten uit angst raar gevonden te worden.

Schiet op
Snel, presteert het best onder tijdsdruk, onnauwkeurig, kan drammen.
Onder stress: altijd haast en meestal te laat.

Geboden uit het verleden

Bovenstaande drivers lijken onschuldig. Maar realiseer je wel dat we deze boodschappen als kind al meekregen van onze ouders, in de vorm van geboden. Wat je wel en niet mag doen. Ze werden eindeloos herhaald en waren voorwaardelijk: ‘als je …, dan …’ In je herinnering hoor je het je vader of moeder nog zeggen; dat je beter je best moet doen, of eens moet opschieten. Op basis van die ervaringen gaven we daar, zo klein als we waren, een eigen betekenis aan. Onbewust koppelden we aan die betekenis een bepaald ‘gewenst’ gedrag. Dat proces van toen is bepalend voor de rest van ons leven.

Deze boodschappen roepen op het eerste gezicht sociaal acceptabel gedrag op. Dat komt anders over als je je bewust bent van de voorwaarden die eraan verbonden worden. Zoals: ‘Als je goed je best doet, dan mag je/krijg je …’ Of: ‘Echte mannen huilen niet’.

De schaduwkant van je werkstijl

Met een werkstijl is op zich niets mis, maar wel als het een driver wordt die ervoor zorgt dat jij behoeftes in jezelf miskent (Lees ook: “Miskenning blokkeert echt contact“). We noemen de 5 drivers daarom ook wel opjagers, opjutters of counterinjuncties. De geboden lijken positief, maar ze zijn het niet omdat ze impliceren dat je alléén oké bent als je gehoorzaamt aan één of meer van die drivers. Drivers beperken de autonomie. Onder stress gaan mensen gemakkelijk ‘driver-gedrag’ vertonen en daarmee over hun eigen grenzen heen, met alle gevolgen van dien.

Tijdens de coronacrisis ervaren veel mensen stress. De drivers kunnen je helpen om verborgen stress te herkennen en hierover het gesprek aan te gaan. Dat is met thuiswerken extra lastig. Toch herken je de drivers ook in online contact. Zorg voor elkaar en heb de moed om door te praten over het gedrag dat je opmerkt. En straks als het weer kan, verzorg ik graag een teamtraining in jouw organisatie om drivers te herkennen en autonomie te bevorderen.

/door

5 Communicatiestijlen vanuit onze ego-posities

Iedereen heeft een eigen manier van communiceren; een communicatiestijl. Er zijn 5 communicatiestijlen, die ook weer in verband staan met onze ego-positie, waar ik eerder over schreef (“Het innerlijke Kind. Zorg jij er goed voor?“). Je communicatiestijl laat zien hoe jouw ego-toestand zich manifesteert. Het gaat dus over ons gedrag richting anderen. De ego-posities Ouder, Volwassene en Kind helpen je om jouw communicatiestijl te duiden en te begrijpen. Elk van de 5 communicatiestijlen heeft een positieve en een negatieve kant. Dat onderscheid wordt in de praktijk niet zo vaak gebruikt. Het is wel goed om je te realiseren dat het bestaat.

Schematische weergave van de 5 ego-toestanden ook wel communicatiestijlen

Dit schema geeft de diverse herkenbare eigenschappen en/of karaktertrekken weer van de 5 communicatiestijlen.

Structurerende Ouder (SO)

SO positief

De positief Structurerende Ouder, is een heel waardevol aspect van onszelf. Daarmee stel je grenzen, zonder jezelf of anderen naar beneden te halen. Je bent in de communicatiestijl positief Structurerende Ouder wanneer de ouderlijke aanwijzingen bedoeld zijn voor de bescherming of welzijn van anderen of ter bescherming en welzijn van jezelf.

Je gebruikt je positieve Structurerende Ouder veel bij het opvoeden van kleine kinderen. Die leer je dat ze niet hun vingers in het stopcontact mogen steken. Of dat zij enige afstand moeten bewaren tot het hete gasfornuis of de hete kachel. Je gebruikt ook je positief Structurerende Ouder, als je doorzet om iets af te maken. Als je ergens geen zin in hebt maar het tóch doet, dan heb je je eigen positief Structurerende Ouder ingeschakeld. Hoogstwaarschijnlijk door in een interne dialoog iets te zeggen als: ‘Maak het nou eerst maar af, want af moet het toch! Dan kun je daarna iets gaan doen waar je wél zin in hebt.’ De positief Structurerende Ouder is ook degene die zorgt voor de ontwikkeling van normen en waarden in je werk. Ook waakt deze ego-toestand over jouw professionaliteit.

SO negatief

Dit is degene die altijd moppert, anderen of zichzelf op de kop geeft, zich kritisch uitlaat, anderen of zichzelf afbreekt, geen respect toont voor de ander of voor zichzelf. De ander of de persoon zelf wordt gedenigreerd, vernederd, geminacht en miskend.

De Voedende Ouder (VO)

VO positief

Deze persoon stimuleert en motiveert. ‘Dat doe je hartstikke goed’. De Voedende Ouder laat zien dat de inbreng van de anderen ook goed en nuttig is. Vooral naar de Structurerende Ouder is dat een goede ‘interventie’. Daarmee wordt de Structurerende Ouder als het ware ontwapend. Vanuit je positieve Voedende Ouder blijf je respectvol naar de mopperpot, die daardoor meestal minder reden tot mopperen krijgt.

VO negatief

De benadering van deze persoon heeft een verstikkende werking. Bijvoorbeeld tegen een collega: ‘Kom maar even hier, dan help ik je daar wel bij’, om vervolgens het werk compleet over te nemen. Het betekent ook dat je denkt de ander te moeten redden. Het is het geven van ongevraagde, ongepaste zorg.

De Volwassene (V)

De Volwassene manifesteert zich neutraal, dus niet positief en niet negatief. Hoewel overanalyseren, te veel nadenken ook negatief is.

Aangepaste Kind (AK)

AK positief

De ego-toestand AK positief gebruiken wij dagelijks honderden malen als we ons aanpassen aan de regels van de maatschappij en van onze culturele achtergrond. Zo gebruiken we dagelijks onze tafelmanieren, zijn wij heren (of dames) in het verkeer en betalen we jaarlijks onze belastingaanslag.

AK negatief

De negatieve kanten van het Aangepaste Kind zien we wanneer wij gedrag uit onze kinderjaren herhalen. Dit gedrag past niet meer bij onze volwassen situatie. We stellen ons op als slachtoffer. We maken onszelf afhankelijk. Als klein kind heb ík misschien geleerd dat huilen effectief was om mijn zin te krijgen, wanneer volwassenen zeiden dat ik iets niet mocht. Als ik als volwassene nog steeds huil om mijn zin te krijgen, dan reageer ik vanuit het negatieve Aangepaste Kind. Hierdoor misken ik mijn volwassen mogelijkheid om direct te vragen om wat ik nodig heb. Wij vertonen allemaal regelmatig gedragspatronen vanuit ons negatieve Aangepaste Kind. Een van de doelstellingen van persoonlijke verandering in de Transactionele Analyse is om die achterhaalde patronen uit ons negatieve Aangepaste Kind te vervangen door ander gedrag. Hierbij maken we volledig gebruik van de vijf ego-posities zoals hieronder afgebeeld.

Natuurlijk Kind (NK)

NK positief

Uit deze ego-toestand vloeien creativiteit en spontaniteit voort. Het NK positief komt tot uiting in authentieke emoties (verdriet en boosheid als je pijn gedaan wordt, angst als er gevaar is, blijdschap als je vrolijk bent).

Stel dat ik als kind besloot mij aan mijn ouders aan te passen door nooit te laten merken dat ik boos was. Later in mijn leven heb ik misschien dezelfde strategie gevolgd. Dit kan zonder dat ik mij daarvan bewust ben. Het opkroppen van mijn woede kan dan veroorzaken dat ik bijvoorbeeld depressief of fysiek gespannen wordt. Vervolgens besluit ik, eventueel gedurende een therapie, mijzelf toe te staan mijn woede te uiten. Terwijl ik furieus op een kussen sla, mobiliseer ik eindelijk de ongecensureerde energie vanuit het Natuurlijk Kind die ik jaren heb ingehouden.

Waarschijnlijk zal ik daarna merken dat ik mij prettiger en meer ontspannen voel. Op eenzelfde manier bereiken velen van ons de volwassen leeftijd, terwijl wij onze ongeuite Natuurlijk Kind-gevoelens van verdriet, angst en verlangen naar lichamelijk contact nog met ons meedragen. Als wij deze emoties in een veilige omgeving tot uiting brengen, dan houden wij ons bezig met gedrag vanuit positief Natuurlijk Kind.

NK negatief

Voorbeelden van de negatieve Natuurlijk Kind ego-toestand zijn: boeren in gezelschap, ongeremdheid, sensatie zoeken (bijvoorbeeld met een motor met hoge snelheid over een drukke snelweg rijden).

Theoretisch gesproken hebben we de keuze uit 5 communicatiestijlen. Deze hangen samen met de vijf ego-toestanden van waaruit we gedrag laten zien: SO, VO, V, AK, NK. In de praktijk reageren we vaak volstrekt automatisch, bijvoorbeeld als Structurerende Ouder of als Aangepast Kind. Iedereen heeft wel een bepaalde voorkeur voor een van de vijf ego-toestanden, dat wil zeggen een ego-toestand waar je vrij gemakkelijk in terecht komt. Een ego-toestand waarin je (onbewust) de meeste energie  investeert.

Zelfonderzoek: maak een egogram

Welke van de 5 communicatiestijlen gebruik jij het meest? Een leuke oefening om daar achter te komen is om een egogram van jezelf te maken. Dat ziet eruit als een staafdiagram. Het egogram is een hulpmiddel bij diagnose en verandering. Het gaat uit van het begrip. De verdeling van psychische energie bepaalt welke Ik-toestand overheersend aan zet is. Er is geen algemeen ideaal; bij een bepaalde functie of positie kan een bepaalde verdeling wel gunstiger of ongunstiger zijn. Bijvoorbeeld: een actrice is gediend met veel Kind, een boekhouder met veel Volwassene, en een schoolmeester met veel Ouder. Ook de situatie en omgeving waarin iemand zich bevindt is mede bepalend hoe iemand zich gedraagt en zichzelf ervaart. Een egogram is dus altijd een momentopname. Een boekhouder die carnaval viert, gedraagt zich anders dan dezelfde boekhouder in gesprek met een klant.

Klik hier om een egogram te maken van jezelf. Je kunt het daarnaast ook door een ander voor je laten doen om te vergelijken.

Hanno coacht je graag in effectieve communicatie op de werkvloer. Dat levert doorgaans veel winst op in het contact met elkaar, met externe relaties of klanten. Tijdens een training van Hanno leer je vooral door te doen. Bovenstaande leent zich goed voor het uitspelen van praktijksituaties. Zo kun leren hoe je kunt reageren op de ander en wat dit doet in het contact.

/door

Het innerlijke Kind. Zorg jij er goed voor?

Het innerlijke Kind is onderdeel van één van de bekendste modellen in de Transactionele Analyse (TA), het OVK model. Het is het basismodel met drie gestapelde bollen. De drie ego-posities: Ouder – Volwassene – Kind (altijd met een hoofdletter). Het zijn de drie posities van waaruit we reageren. Elke ego-positie heeft een typerend gedragspatroon van voelen, denken en ervaren van onze omgeving hangen dat met elkaar samenhangt.

Jouw innerlijke Kind in coronatijd

Vooral als het spannend wordt reageren we snel vanuit onze Kind-positie. Als je als kind vroeg geleerd hebt je aan te passen en te volgen, zul je dat nu met de coronamaatregelen waarschijnlijk ook doen. Of je hebt als kind dusdanig veel regels opgelegd gekregen wat jou niet de vrijheid gaf die je nodig had, dat je er nu erg recalcitrant van wordt. Zo doet het er dus wezenlijk toe in het hier en nu hoe jouw innerlijke Kind zich ontwikkeld heeft.

Het helpt om je gedrag te sturen wanneer je inzicht hebt vanuit welke ego-positie je communiceert. We onderscheiden 3 ego-posities en we switchen soms razendsnel van de één naar de ander. Je ziet ze hieronder uitgewerkt.

De Ouder

Zo zijn onze manieren.

Van vroeger overgenomen gedrag, gedachten, gevoelspatronen gebaseerd op ervaringen met onze ouders. De manieren van hen en andere belangrijke mensen uit onze jeugd waren ons voorbeeld. Hun normen  en waarden staan in ons brein gegrift. Kenmerkende woorden: “Ik of jij moet … “

De Volwassene

Is in het hier-en-nu.

Denkt, voelt en handelt op basis van feiten en rationele overwegingen. Ontwikkelt zich voortdurend door verwerkte gedachten, gevoelens en gedrag te integreren in het hier en nu. In contact met zijn Kind en zijn Ouder ego-positie, maar zonder de automatische reflexen. Kernwoorden zijn: “Ik denk … Ben me bewust ….”

Het Kind

De ego-toestand omvat ons gedrag, gevoelens en gedachten dat we ontwikkelde in onze kindertijd. Kernwoorden: “Ik voel … Ik wil … Ik heb … nodig.”

Ieder mens heeft deze drie ego-posities tot zijn beschikking. In de Ouder en Kind ego-positie reageren we vanuit ervaringen uit het verleden en die projecteren we op hier en nu situaties. Alleen vanuit de Volwassen ego-positie zijn we in staat te reageren in het hier en nu.

Ondergeschoven Kindje?

Ons innerlijke Kind is makkelijk het ondergeschoven Kindje, ook op het werk. Lang niet altijd lukt het om goed contact te maken met deze ego-positie. Toch is dit juist een heel belangrijke ego-positie omdat het de emotionele laag betreft. Goed luisteren naar wat je nodig hebt en het uit kunnen spreken van je grenzen en behoeftes voorkomt een hoop gedoe.

Wil jij op het werk meer inzicht creëren in de 3 ego-posities en wat dit doet in contact met collega’s, leidinggevenden, klanten en relaties? Hanno ontwikkelt graag een training of coaching sessie op maat in teamverband. Neem gerust contact op.

/2 Reacties/door

Jouw favoriete venster op de wereld

Hoe kijk jij naar jezelf en een ander? Wat is jouw favoriete venster? Wist je dat we allemaal door onze eigen bril naar de wereld kijken? Zo ontstaan als het ware 4 vensters op de wereld. De OK Corral (een model ontwikkeld in 1971 uit de Transactionele Analyse) toont ons de 4 mogelijke vensters. Het zegt iets over hoe je in het leven staat. Je kunt begrijpen dat in het contact met de ander het ook bepalend is door welk venster jij en de ander kijkt.

Het favoriete venster

We ontwikkelen van jongs af aan een beeld van de wereld om ons heen. Dat wordt bepaald door de omgeving waarin we opgroeien en waarin we ontwikkelen. De afspiegeling van dat beeld bepaalt ons favoriete venster. Het is de positie waaruit we primair denken, voelen en handelen.

Ik ben oké, jij bent oké

De OK Corral gaat uit van één gezond venster, namelijk het venster waarbij je jezelf en de ander als oké ziet. Dit principe is essentieel voor gelijkwaardigheid, echt contact en ontwikkeling. Het is haast onmogelijk om altijd vanuit dit venster jezelf en de ander te benaderen, maar je kunt jezelf er wel in trainen en op spiegelen. Het helpt om inzicht te krijgen in de 4 vensters om te reflecteren op je eigen gedrag en dat van de ander.

  • Ga je er meestal van uit dat anderen het beter weten dan jij, dan is Ik ben niet oké, jij bent wel oké je basale houding. (Ik– en Jij+)
  • Heb je de neiging om kritisch te zijn op anderen, zoek je de schuld buiten jezelf dan is je houding Ik ben oké, jij bent niet oké. (Ik+ en Jij–)
  • Ik ben niet oké, jij bent niet oké is de minst gezonde positie, iemand die zelf geen beslissingen neemt, anderen hun zin laat krijgen en daar dan boos over is. (Ik– en Jij–)
  • De gezonde en effectieve levenshouding is Ik ben oké, jij bent oké. Je accepteert en waardeert anderen onvoorwaardelijk. Je kaart problemen aan op het moment dat ze zich voordoen en zoekt naar consensus. (Ik+ en Jij+)

Onderzoek zelf jouw favoriete venster

Ben jij benieuwd naar jouw favoriete venster op de wereld? Doe dan de test die je hier kunt downloaden.

Invloed op je gedrag

Wanneer we het contact aangaan met anderen, bewegen we ons vaak tussen ons favoriete venster en de andere vensters van het vierkant. Bewustwording zorgt voor invloed op je gedrag en daar beïnvloed je anderen ook weer mee.

Niet alleen personen, maar ook groepen kiezen (onbewust) voor een favoriet venster op de wereld, te weten families, teams, afdelingen en organisaties. het bepaalt de houding die zij aannemen ten opzichte van de omgeving. Het Ik en Jij wordt dan Wij en Zij. Herken jij een cultuur vanuit een ongezonde positie, werk dan aan verandering. Neem gerust contact op voor een coaching sessie op maat.

 

/door

De dramadriehoek, altijd weer hetzelfde liedje

Herken je het? Een oeverloos gesprek wat niet goed voelt en waar je vaak met een kater een eind aan maakt? Of mensen waarbij je in het contact de energie ter plekke voelt weglekken? Let wel, vaak maak je onbewust zelf onderdeel uit van datgene wat er gebeurt tussen jezelf en de ander. Voor je het weet zit je in één van de rollen van de dramadriehoek.

Wat is de dramadriehoek?

De dramadriehoek is een mooi model wat destructieve rollen in het contact met elkaar laat zien. We onderscheiden daarin 3 hoofdrollen die we allemaal kennen vanuit het dagelijks leven. Je ziet ze hieronder uitgewerkt.

Het is verleidelijk om anderen te herkennen in de rollen, maar veel spannender om te ontdekken hoe vaak we er zelf deel vanuit maken. Voor je het weet speel je ook zelf een rol in de dramadriehoek. Eén ding is zeker: je maakt niet echt contact met de ander. Vaak gaan de uitingen die horen bij de aanklager, slachtoffer of redder niet over datgene waar het echt over gaat. Ook switchen we vaak van rol als we in de dramadriehoek zitten. Je start bijvoorbeeld in de redderrol, maar na verloop van tijd word je aanklager of slachtoffer.
De dramadriehoek hoort trouwens bij niveau 5 van contact maken: psychologische spelen.

Hoe beland je in de dramadriehoek?

Het ‘spelen’ van de rollen in de dramadriehoek komt vaak door een speluitnodiging van iemand anders, we noemen dat ook wel ‘lokaas’. Aan jouw kant zit een (onbewuste) trigger. Je wordt geraakt in iets gevoeligs. Vaak leidt dat terug naar het verleden. Iets wat je meegemaakt hebt of iets wat je aangeleerd hebt. En dan begint het spel. Hoe herken je dat je in de dramadriehoek zit?

  • Het contact met de ander voelt niet goed en het kost je energie.
  • Je komt niet tot een goed einde, het type contact blijft zich maar herhalen.

Van ‘onschuldig’ tot catastrofaal

Het contact in de dramadriehoek kent verschillende gradaties. De eerste graad is vrij onschuldig maar kan behoorlijk irritant zijn. Bijvoorbeeld een terugkerende discussie met je collega. De tweede graad is minder onschuldig. Daarvan wil je liever niet dat anderen het horen of zien. Schaamte speelt hierin een rol. En de derde graad eindigt in de rechtszaal, in het ziekenhuis of op het kerkhof.

Hoe dan wel? 

Gelukkig hoeft contact niet zo te verlopen als hierboven beschreven. We kennen gelukkig ook de winnaarsdriehoek. Daarover lees je meer in dit artikel.

Wil jij meer inzicht in de rollen van de dramadriehoek bij jou op het werk? En wil je vaardigheden ontwikkelen hoe je eruit kunt komen? Ik kom graag eens langs voor een training op maat waarin we praktisch er ervaringsgericht kennismaken met de dramadriehoek en de winnaarsdriehoek.

 

/2 Reacties/door

Echt contact maken. Hoe doe je dat?

Echt contact maken is niet destructief maar positief en opbouwend. In een eerder artikel maakte je kennis met de destructieve manier van contact maken, uitgebeeld in de dramadriehoek. Maar gelukkig kan het ook anders. In plaats van de rollen die we in de dramadriehoek kennen, kun je de rollen van de winnaarsdriehoek plaatsen. De aanklager wordt dan assertief, het slachtoffer kwetsbaar en de redder wordt opvoedend. Reken maar dat het toepassen van deze rollen effect heeft voor het contact met de ander.

Jij kunt contact beïnvloeden

Denk niet te makkelijk dat je overgeleverd bent aan het contact wat je (al jaren) kent met de ander. Is dat positief? Prima, houden zo. Maar je kent misschien ook contacten die je als niet zo goed ervaart. In contact met de ander ontwikkelen we een patroon, waar je zelf onderdeel vanuit maakt. Wanneer jij bewust aan de slag gaat met de kwaliteit van het contact, nodig je de ander sterk uit om daarin mee te veranderen. Natuurlijk lukt dat niet in één keer, maar al doende leert men. Je zult van je inzet zeker de vruchten plukken. Kies daarin de juiste timing, taal en onderschat ook de non-verbale communicatie niet.

De winnaarsdriehoek

Hieronder zie je welke rollen in het contact positief effect hebben. Deze rollen geven verbondenheid en intimiteit. Als je dit niet gewend bent, is het spannend om deze rollen in te zetten. Een veilige basis naar de ander toe is daarbij ook essentieel. Maar het begint bij bewustwording, en reken maar dat het je veel brengt als je onderstaande voldoende kent in jouw omgeving.

Echt contact maken is ‘gewoon’ te leren. Het levert je veel meer werkplezier op en het zet je in je kracht. Daarvoor is het wel nodig om uit je comfortzone te gaan en je binnenkant meer te laten zien. En daarvoor is het in de hand nemen van een coach/trainer helemaal geen verkeerd idee. Neem gerust contact op om samen te ontdekken wat jij/jouw team daar voor nodig heeft.

/1 Reactie/door

Miskenning blokkeert echt contact.

Mijn stelling is dat er veel mensen zijn die (onbewust) verlangen naar dieper contact met de ander. Stel dat mijn aanname klopt, hoe kan het dan dat velen daarin niet tot verandering komen? Het is toch niet zomaar een verlangen en behoefte, zou je zeggen. Onderzoek heeft allang bewezen dat diepe en echte verbondenheid gelukkig maakt. Miskenning blokkeert het maken van echt contact.

Blokkades in veranderen hebben vaak met overtuigingen te maken. Dat geldt niet alleen voor verandering in het maken van kwalitatief goed contact met de ander, maar dat geldt in het algemeen. Bij een verlangen om te veranderen is het dus belangrijk om te onderzoeken waar de blokkade zit en die te kennen en te erkennen. Het goede nieuws: overtuigingen zijn gelukkig ook te veranderen.

De niveaus van miskenning

We onderscheiden 4 niveaus van miskenning om tot verandering te komen. Als volgt:

  1. Het miskennen van het bestaan van een probleem. Het ontkennen dat er überhaupt een probleem bestaat, staat logischerwijs ook de oplossing van dat probleem in de weg. Wat er niet is kan je ook niet verbeteren en hoef je geen moeite voor te doen.
  2. Het miskennen van het belang van een probleem. Net als het bestaan van het probleem ontkennen, is ook het wegwuiven of klein maken van een probleem, een sta-in-de-weg voor de oplossing. Het is zo klein dat het gewoon niet nodig is om er wat aan te doen.
  3. Het miskennen van de verandermogelijkheid van een probleem. Hiermee wordt het probleem zo groot gemaakt, dat het simpelweg geen zin heeft om er aan te beginnen het te veranderen. Het is toch een onoverkomelijk probleem.
  4. Het miskennen van de persoonlijke bekwaamheid om het probleem op te lossen. Niet het probleem groot maken, maar jezelf heel klein en jezelf niet bij machte verklaren om een probleem op te lossen, is een miskenning van je eigen vaardigheden en bekwaamheid.

Op al deze niveaus blokkeert miskenning het bereiken van een oplossing. Miskenning blokkeert ook echt contact. Om de niveaus van miskenning duidelijk te maken, gebruik ik het voorbeeld van stoppen met roken.

Bij het onderzoeken en het helpen van een ander om tot verandering te komen, helpt het om deze niveaus met de ander te doorlopen. Begin dan altijd bij niveau 1: het bestaan van een probleem. Wanneer iemand niet mee kan bewegen in het onderzoeken en erkennen van de 4 niveaus, zal coaching of hulp helaas vroeg of laat stagneren.

Kan jouw contact met de ander beter? Heb je het verlangen naar betere verbondenheid en echt contact? Onderzoek eens op welk niveau bij jou en/of je organisatie de blokkade zit om werkelijk te veranderen en kom in beweging.

/2 Reacties/door

Waarom ik ambassadeur ben van echt contact.

Hoe ik echt contact ontdekte…

Een (thematisch) ambassadeur is iemand die is aangesteld om heel specifiek een bepaald thema onder de aandacht te brengen. Ik ben heel begaan met hoe intermenselijke contacten tot stand komen en verlopen. Dat is de reden waarom ik ambassadeur ben van echt contact. Dat is mijn thema. Echt contact maken lijkt zo eenvoudig. Al vanaf mijn kindertijd kan ik praten als brugman, snel denken en reageren op anderen en met humor eenvoudig de lachers op mijn hand krijgen. Mijn leven ging lekker, ik kende een mooie baan, een groot sociaal netwerk en was altijd in de weer.

Een lange weg

Het heeft ruim 25 jaar geduurd om op een niveau in mezelf contact te maken zoals ik het nog niet eerder ontdekt had. Het eerste echte contact met mezelf wat ik me goed herinner was geen prettige ervaring. Het was namelijk de pijn en het gemis van de ontdekking dat ik geen echt contact kende. Ik kwam er achter dat de fouten die ik tot daar in mijn leven had gemaakt en de pijn en schade die dit had opgeleverd voor anderen en mezelf, voortkwam uit het gebrek aan inzicht en vaardigheden om op een gezonde manier contact te maken.

Hulp vragen helpt

Ik meldde me onzeker bij professionals om hieraan te werken, met de hoop dat dit me zou brengen bij het niveau van contact waarvan ik zelf eigenlijk niet eens wist hoe het er uit zag. Dit soort hulp aanvaarden was echt ‘ver van mijn bed show’ en eerste sessies was ik daarom ook meer met de kosten bezig dan met de opbrengst en ik vroeg me af waarom het zoveel geld moest kosten en wat het nu eigenlijk opleverde. Maar al na een paar keer voelde ik: dit gaat ergens over! Er werd gewerkt op een niveau waar ik bijna geen woorden voor had, en dat triggerde mijn nieuwsgierigheid, juist omdat ik altijd mijn zegje klaar had. Er werden me vragen gesteld waar ik simpelweg geen antwoord op had en waar ik de tijd tussen de sessies voor nodig had om deze te verwerken en te laten bezinken.

Langzaam maar zeker merkte ik dat ik veel meer een gevoelsmens ben dan ik me ooit had voorgesteld. Denken en doen gingen me goed af, maar voelen was het ondergeschoven kindje. Ik merkte dat voelen niet alleen eng en onwennig hoeft te zijn. Het is ook onwijs verrijkend. Het smaakte naar meer. Ik realiseerde mij zelfs dat er geen weg meer terug was naar waar ik aan het begin van mijn ontdekkingsreis stond. Ik raakte mensen kwijt. Maar door mijn eigen proces ontstonden er nieuwe en veel mooiere contact met anderen.

In het hier en nu…

Op dit moment weet ik dat het echt contact kunnen maken met jezelf en de ander een groot goed is. Dit gaat niet vanzelf. Het zijn geen vaardigheden die je op school leert. Je doet ze ook niet vanzelf op bij het ouder worden. Ik heb ontdekt dat het niet aangaan van echt contact veel, heel veel kost. Het kost niet alleen geld maar vooral veel kwaliteit van leven. Dat geldt voor zowel organisaties als in privé.

Door mijn eigen gemis, de zoektocht en de ontdekkingen die ik daarin heb gedaan, verlang ik er naar om dit contact met anderen aan te gaan. Daarnaast wil ik echt contact faciliteren zowel op de werkvloer als in een privé-setting. Hiermee bouw je aan verbondenheid en doe je recht aan wat mensen nodig hebben. Ik voel me daarom dus ambassadeur van echt contact. Juist het samen zoeken naar echte verbondenheid geeft me energie en daar heb ik de ander keihard bij nodig.

Laten we goede vragen stellen aan elkaar. Laten we elkaar echt ontmoeten! Dat kan ook met 1,5 meter afstand. Ik help jou en je organisatie graag om een verdiepingsslag te maken in het contact. Neem gerust contact op om door te praten over datgene wat jouw team of organisatie nodig heeft in de toekomst voor groei en rendement.

/door

6 Niveaus van contact maken

Contact maken met de ander kent allerlei niveaus. Vaak zijn we onszelf daar niet direct van bewust, maar het is relevant om te weten op welk niveau je contact maakt met de ander. Daardoor kun je namelijk ook de kwaliteit van je contact toetsen. We onderscheiden 6 niveaus van contact maken. Hieronder een uitwerking daarvan.


^ referentie: Eric Berne (1968)

Niveau 1: Terugtrekken

Regelmatig trekken we onszelf terug door letterlijk afstand te nemen van de ander. Er is dan geen contact met de ander. Daarnaast kun je jezelf ook volledig terugtrekken terwijl je fysiek wel aanwezig blijft, bijvoorbeeld door in gedachten weg te dromen. Het niveau van terugtrekken biedt ons veiligheid want het risico op beschadiging is klein. Alleen de mate van erkenning van onze gevoelens ook.

Niveau 2: Rituelen

Rituelen kennen we allemaal. Je zou ze kunnen vergelijken met een voorgeprogrammeerde vorm van sociaal contact. Het is daarom behoorlijk voorspelbaar. Ieder kind leert al de rituelen van bijvoorbeeld het gezin, de regio en het land waar het woont. Een ritueel kan uiteenlopen van simpel ‘hallo’ zeggen als je iemand tegenkomt, tot zeer complexe sociale gebruiken. Vanwege het voorgeprogrammeerde karakter is het risico bij rituelen beperkt. Toch kun je bij rituelen ook ‘miskend’ worden. Hoe voel jij je als je een hand uitsteekt naar iemand, en hier wordt niet op gereageerd?

Niveau 3: Tijdverdrijf

Tijdverdrijven kenmerkt zich door het praten over van alles en nog wat, zonder hier een directe actie aan te koppelen. Kletsen over het weer, over de politiek, over anderen… Doordat op dit niveau het onderwerp van het gesprek ‘elders’ ligt, is het contactniveau niet bijzonder risicovol.

Niveau 4: Activiteiten

Bij dit contactniveau is de communicatie erop gericht een bepaald doel te bereiken. Het onderwerp van communicatie staat dus niet meer los van de gesprekspartners en de energie wordt op een tastbaar resultaat gericht. Het risico in het contact met de ander dat wordt ervaren kan zowel groter als kleiner zijn dan bij tijdverdrijf.

Niveau 5: Psychologische Spelen

Iedere vorm van communicatie waarbij gedrag (bewust en onbewust) wordt ingezet om ware emoties en gevoelens niet te tonen wordt een (psychologisch) spel genoemd. We worden boos terwijl we eigenlijk gekwetst zijn, we gaan veel praten om een compliment niet echt te hoeven laten ‘landen’, we houden ons groot terwijl we ons eigenlijk heel klein voelen, etc.

Psychologische spelen zijn herhalingen van strategieën uit onze kindertijd die nu niet meer effectief zijn. Het zijn uitwisselingen van miskenningen, want er wordt gereageerd op iets dat niet ‘echt’ is, maar wordt ingezet om iets anders te beschermen of niet te laten zien. Juist daarom hebben spelen als effect dat je na afloop een negatief gevoel ervaart.

Niveau 6: Intimiteit

Intimiteit is een niveau van contact waarbij je elkaar je echte emoties en gevoelens toont, zonder censuur toe te passen. Omdat je hierbij je ‘echte zelf’ laat zien, vormt deze mate van contact het grootste risico. Aan de andere kant bereik je met intimiteit ook de grootste vorm van erkenning, van ‘gezien worden’. Juist omdat er bij intimiteit geen verschil zit tussen wat er is en wat wordt getoond, is alle vorm van intimiteit voedend voor het contact. Het contact met jezelf en met de ander.

Maak bewuster gebruik van de 6 niveaus van contact maken. Wil jij meer erkenning, meer gezien worden? Dan is een belangrijke eerste stap jezelf meer te laten zien. Want alleen wat je laat zien, kan gezien worden. In hoeverre ben je open over je ware gevoelens, je onzekerheden en je kwetsbaarheden? Vaak zijn de delen die we het liefste wegstoppen, juist de delen van ons die we willen dat anderen zien.

Wanneer we op het werk meer verbondenheid ervaren, gaat er veel vanzelf beter. Medewerkers blijven langer binnen de organisatie, de werksfeer is beter, medewerkers komen beter tot bloei, er is meer zorg voor elkaar, etc. Het investeren waard om de kwaliteit van contact te verbeteren. Wil je alle niveaus leren kennen en toepassen? Tijd voor een teamtraining!

/1 Reactie/door